नमस्कार शेतकरी मित्रांनो, आज आपण गोड्या पाण्यातील मत्स्यशेती योजनेची संपूर्ण माहिती पाहणार आहोत. त्यात मॅट पालन योजनेची उद्दिष्टे, लाभार्थी पात्रता, आवश्यक कागदपत्रे, लाभार्थी निवडीचे निकष, अर्ज कोठे करावा, योजना प्रक्रिया, आर्थिक अनुदान, खर्चाचे निकष या लेखात आपण सर्व माहिती पाहू.
हवामान बदलाचा राज्याच्या शेतीवर विपरित परिणाम होत असून भविष्यात या परिणामांची व्याप्ती वाढणार असल्याचे राज्याच्या हवामान बदल कृती आराखड्यात नमूद करण्यात आले आहे. मराठवाडा आणि विदर्भातील शेतकरी गेल्या काही वर्षांपासून भीषण दुष्काळाचा सामना करत आहेत. त्यामुळे भूगर्भातील पाण्याच्या साठ्यावर आणि जमिनीच्या आरोग्यावर विपरीत परिणाम होत आहेत. त्यामुळे शेतीतील पिकांची उत्पादकता कमी होत आहे. तसेच नदी खोऱ्यातील जमिनीचे स्वरूप तीक्ष्ण असल्याने शेतीसाठी सिंचन मर्यादित आहे. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प महाराष्ट्र शासनाने जागतिक बँकेच्या सहाय्याने शेतकऱ्यांना हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यास सक्षम करण्यासाठी सुरू केला आहे.
राज्यातील कोरडवाहू शेती क्षेत्रात, संरक्षित सिंचनासाठी प्रामुख्याने विहिरी, गळती तलाव, गाव तलाव, वैयक्तिक किंवा सामुदायिक शेततळ्यांद्वारे पाणी दिले जाते. सिंचनासोबतच गोड्या पाण्यातील मत्स्यशेतीचा अतिरिक्त व्यवसाय म्हणून शेतकऱ्यांनी वापर केल्यास शेतकऱ्यांचे उत्पादन व उत्पन्न वाढून त्यांचे जीवनमान उंचावण्यास मदत होईल. त्यानुसार, जागतिक बँकेच्या फायनान्ससह नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत एकात्मिक शेती प्रणाली घटकांतर्गत, उप-घटक गोड्या पाण्यातील मत्स्यपालन फार्म्सचा वैयक्तिक लाभ घटकांमध्ये समावेश करण्यात आला आहे.
पोखरा योजनेतील गोड्या पाण्यातील मत्स्यपालन योजनेची उद्दिष्टे –
- नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पात समाविष्ट असलेल्या गावातील लहान आणि अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी पूर्णपणे सक्षम करणे.
- या योजनेमागचा उद्देश संरक्षित सिंचनाद्वारे शेतकऱ्यांचे जीवनमान उंचावणे आणि गोड्या पाण्यातील मत्स्यशेती हा एक बाजूचा व्यवसाय आहे.
- थेट उत्पादनासाठी उपलब्ध नैसर्गिक संसाधनांचा कार्यक्षम वापर करून मत्स्यपालन विकसित करणे आणि शेतकऱ्यांचा रोजगार वाढवणे.
मॅट पालन योजनेअंतर्गत लाभार्थी पात्रता –
- ग्रामस्तरीय ग्राम कृषी संजीवनी समितीने मंजूर केलेल्या प्रकल्पांतर्गत अत्यंत अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकरी, अनुसूचित जाती/जमाती, महिला, दिव्यांग व इतर शेतकऱ्यांची निवड करून त्यांना लाभ दिला जाईल.
- ज्या शेतकऱ्यांकडे सामुदायिक शेत किंवा वैयक्तिक शेततळे सिंचनासाठी उपलब्ध आहेत त्यांना लाभ दिला जाईल.
- मत्स्यपालन घटकांतर्गत इतर कोणत्याही योजनेचा लाभ घेतलेल्या शेतकऱ्यांना याचा लाभ दिला जाणार नाही.
- शेतकऱ्याकडे किमान पाणी आहे 8 ते 10 याला काही महिने लागणार आहेत.
- हे शक्यतो मत्स्यपालन तलावांसाठी आयताकृती असावेत. त्यामुळे मासे पकडण्यासाठी जाळे फिरवणे सोपे जाते.
- तलावाची खोली मि 1.2 मी ते 2 मी असणे आवश्यक आहे.
गोड्या पाण्यातील मत्स्यपालन योजनेंतर्गत अनुदान/आर्थिक सहाय्य –
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत एकात्मिक शेती प्रणाली घटकांतर्गत गोड्या पाण्यातील मत्स्यपालनाच्या उप-घटकांसाठी प्रति हेक्टर अपेक्षित खर्चाचा तपशील खालील तक्त्यामध्ये दिला आहे. वरील तपशिलांची गणना केल्यानंतर, शेताच्या आकारानुसार एकूण किमतीच्या 50% रक्कम शेतकऱ्याला दिली जाईल.
गोड्या पाण्यातील मत्स्यपालन योजनेची प्रक्रिया –
- शेतकऱ्यांच्या ऑनलाइन नोंदणीची आणि शेतकऱ्यांनी अपलोड केलेल्या कागदपत्रांची छाननी केल्यानंतर, अर्जाचे प्राधान्यक्रमानुसार अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, अपंग महिला, शेतकरी आणि इतर सामान्य शेतकरी अशा वर्गवारीनुसार वर्गीकरण केले जाते जसे की लहान आणि अल्पभूधारक.
- सर्व ऑनलाइन अर्ज ग्राम कृषी संजीवनी समितीकडे मंजुरीसाठी सादर केले जातात. तेथून मंजुरी मिळाल्यानंतर तसा ठराव वेबसाइटवर अपलोड केला जातो.
- योजनेच्या अटी व शर्ती तसेच घटकांबाबतचे आर्थिक व तांत्रिक निकष शेतकऱ्यांना समजावून सांगितले आहेत.
- पात्र लाभार्थींना पूर्व संमतीची माहिती दिली जाते.
मत्स्यबीज खरेदीबाबत –
- लाभार्थीची पूर्व संमती घेतल्यानंतर हा घटक लागू करावा. लाभार्थ्याला मत्स्यविकास विभागाच्या शासकीय मत्स्यबीज केंद्रातून मत्स्यबीज खरेदी करावे लागेल. बियाणे उपलब्ध नसल्यास ते इतर खाजगी मत्स्यबीज केंद्रातून स्वतःच्या जबाबदारीवर खरेदी करावेत. मात्र लाभार्थ्याला मत्स्यबीज खरेदीसाठी शासकीय दरानुसार अनुदान द्यावे लागणार आहे.
अनुदान कसे मिळेल आणि त्यासाठी काय करावे?
लाभार्थ्याने अनुदानासाठी उपविभागीय कृषी अधिकाऱ्यांकडे ऑनलाइन अर्ज करावा. यासोबतच मत्स्यबीज खाद्य आणि खते यांसारख्या निविष्ठांसाठी खरेदी पेमेंटच्या मूळ प्रती ऑनलाइन अपलोड कराव्या लागतील. त्यानंतर अनुदान थेट लाभार्थ्यांच्या आधार लिंक केलेल्या खात्यात जमा केले जाईल. मतदानाबाबत लाभार्थ्यांना शासकीय खर्चाने प्रशिक्षण देण्यात येणार आहे.
गोड्या पाण्यातील मत्स्यपालन योजनेसाठी किती टक्के आर्थिक सहाय्य मिळणार आहे?
- नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प गावातील लहान किंवा अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना या योजनेअंतर्गत वैयक्तिक लाभाच्या घटकांसाठी ७५ टक्के आर्थिक सहाय्य दिले जाईल.
- दोन ते पाच हेक्टर जमीन असलेल्या शेतकऱ्यांना वैयक्तिक लाभाच्या घटकांसाठी 65% अनुदान दिले जाईल.
आवश्यक कागदपत्रे –
- 7/12 प्रमाणपत्र
- 8-एक प्रमाणपत्र
अर्ज कुठे करावा –
इच्छुक शेतकऱ्यांनी https//dbt.mahapocra.gov.in या वेबसाइटवर ऑनलाइन नोंदणी आणि अर्ज करावेत आणि आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करावीत.
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प (पोखरा) अंतर्गत विविध कृषी योजनांची माहिती खालील लिंकवर क्लिक करा.
संबंधित