कुडुंबश्री योजना केरळ 2023, गरीबी निर्मूलन आणि महिला सक्षमीकरण अभियान

कुडुंबश्री योजना केरळ 2023, गरीबी निर्मूलन आणि महिला सक्षमीकरण अभियान

कुडुंबश्री कार्यक्रम हा दक्षिण भारतातील केरळ राज्याद्वारे राबविला जाणारा गरिबी निर्मूलन आणि महिला सक्षमीकरण कार्यक्रम आहे. राज्य सरकारने नियुक्त केलेल्या तीन सदस्यीय टास्क फोर्सच्या शिफारशींनंतर 1997 मध्ये हा कार्यक्रम सुरू करण्यात आला. कार्यक्रमात महिला समुदाय नेटवर्कसाठी तीन-स्तरीय रचना आहे.

कुडुंबश्री योजना काय आहे

Kudumbashree मध्ये महिला समुदाय नेटवर्कसाठी त्रिस्तरीय रचना आहे. तळागाळात, गरीब घरातील 20-45 महिलांचा समावेश असलेले शेजारचे गट आहेत जे त्यांच्या सामान्य समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी एकत्र येतात. हे शेजारचे गट एकत्र येऊन प्रभाग स्तरावर क्षेत्र विकास सोसायट्या तयार करतात. वॉर्ड-स्तरीय क्षेत्र विकास सोसायट्या, पंचायत (स्थानिक स्वराज्य) स्तरावर समुदाय विकास सोसायट्या तयार करतात. समुदाय विकास सोसायट्या सर्वोच्च संस्था म्हणून काम करतात आणि पंचायतींमध्ये विकास उपक्रम राबवतात.

कुटुंबश्री योजनेची उद्दिष्टे

कुटुंबश्रीची उद्दिष्टे राज्यातील संपूर्ण दारिद्र्य दूर करणे आणि महिलांना सूक्ष्म-उद्योग उपक्रमांमध्ये सहभागी होण्यासाठी व्यासपीठ उपलब्ध करून देऊन सक्षम करणे हे आहे. या कार्यक्रमाचा उद्देश असा समाज निर्माण करणे आहे जिथे महिलांना संसाधने, संधी आणि निर्णय प्रक्रियेत समान प्रवेश असेल.

• कौशल्य विकास आणि उद्योजकता प्रशिक्षणाद्वारे महिलांना रोजगाराच्या संधी उपलब्ध करून देणे.
• महिला उद्योजकांना बीज भांडवल आणि कर्ज सुविधा देऊन सूक्ष्म उद्योगांना प्रोत्साहन देणे.
• महिलांना शिक्षण, आरोग्य आणि सामाजिक कल्याण सेवांमध्ये प्रवेश देऊन त्यांना सक्षम बनवणे.
• स्थानिक पातळीवर निर्णय प्रक्रियेत महिलांचा सहभाग सक्षम करून त्यांची सामाजिक स्थिती वाढवणे.
• समुदाय-आधारित संस्था मजबूत करून आणि सामाजिक भांडवल तयार करून सामाजिक विकासाला चालना देणे.

कुटुंबश्री योजनेची उपलब्धी

केरळमधील गरिबीचा प्रश्न सोडवण्यात कुटुंबश्री यशस्वी ठरली आहे. नॅशनल बँक फॉर अॅग्रिकल्चर अँड रुरल डेव्हलपमेंट (नाबार्ड) ने केलेल्या अभ्यासानुसार, कुडूंबश्री सदस्यांमधील दारिद्र्य दर 2011-12 मधील 34.44% वरून 2017-18 मध्ये 9.47% पर्यंत कमी झाला आहे. महिलांना सूक्ष्म-उद्योग उपक्रमांमध्ये सहभागी होण्यासाठी व्यासपीठ उपलब्ध करून देऊन सक्षमीकरण करण्यातही हा कार्यक्रम यशस्वी ठरला आहे. अधिकृत आकडेवारीनुसार, केरळमध्ये 45,000 हून अधिक कुडुंबश्री सूक्ष्म-उद्योग आहेत, जे 4 लाखांहून अधिक महिलांना रोजगार देतात.

कुडुंबश्री योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये

कुटुंबश्री योजनेचा परिणाम

कुडुंबश्री कार्यक्रमाचा केरळमधील महिलांच्या जीवनावर लक्षणीय परिणाम झाला आहे. या कार्यक्रमाने महिलांना आर्थिक आणि सामाजिक संधी उपलब्ध करून देऊन त्यांचे सक्षमीकरण केले आहे. महिलांना आर्थिक क्रियाकलापांमध्ये सहभागी करून आणि त्यांच्या कुटुंबासाठी उत्पन्न मिळवून देऊन गरिबी निर्मूलनातही मदत झाली आहे. समाजावर आधारित संस्था मजबूत करून आणि सामाजिक भांडवल निर्माण करून राज्याच्या सामाजिक विकासातही या कार्यक्रमाने योगदान दिले आहे.

अधिकृत लिंक कुडुंबश्री योजनेची

कुडुंबश्री कार्यक्रमाला दारिद्र्य निर्मूलन आणि महिला सक्षमीकरणातील यशासाठी राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर मान्यता मिळाली आहे. या कार्यक्रमाला अनेक पुरस्कार मिळाले आहेत. जर तुम्हाला याबद्दल जाणून घ्यायचे असेल तर यावर क्लिक करा दुवा.

कुडुंबश्री हा केरळ सरकारद्वारे राबविला जाणारा समाज-आधारित दारिद्र्य निर्मूलन आणि महिला सक्षमीकरण कार्यक्रम आहे. या कार्यक्रमाने महिलांना शेजारच्या गटांमध्ये यशस्वीरित्या एकत्रित केले आहे आणि त्यांना आर्थिक आणि सामाजिक संधी उपलब्ध करून दिल्या आहेत. याने केरळ राज्यातील गरिबी निर्मूलन आणि सामाजिक विकासात योगदान दिले आहे. समाजावर आधारित संस्था समाजात सकारात्मक बदल कसा घडवून आणू शकतात याचे कुडूंबश्री कार्यक्रम हे एक ज्वलंत उदाहरण आहे.